نیش تحریم/ بررسی تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران/ بخش اول

Read Time:3 Minute, 9 Second

تموز- حمیدرضا راستگو: سیزده آبان فصل جدید تحریم های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی ایران است. با خروج آمریکا از توافق هسته ای دونالد ترامپ بار دیگر تصمیم به تحریم های گسترده ای گرفته که حالا تحریم بانک مرکزی و فروش نفت را هم در برمی گیرد. محمد جواد ظریف می گوید آمریکا معتاد به تحریم است. تصمیم کاخ سفید اما برای آغاز چنین تحریم هایی در تاریخ 13 آبان در نوع خود جالب توجه است. به نظر می رسد بیراه نباشد اگر بگوئیم فصل تحریم از همین روز کلید خورد، فصلی که بعد از گذشت نزدیک به چهار دهه هنوز تمامی ندارد. 13 آبان سالگرد گروگانگیری دیپلمات های آمریکایی و فتح سفارت ایالات متحده در تهران توسط دانشجویان پیرو خط امام در سال 1358 است. حالا دولت حسن روحانی درحالی در 13 آبان امسال با تحریم های جدید مواجه شده که افرادی نظیر معصومه ابتکار و حمید ابوطالبی از دانشجویان متصرف در سفارت آمریکا در سال 50 در دولت او حضور دارند.

پیش از هر چیز تعریفی مختصر از تحریم می تواند به دلایل اعمال چنین سیاستی کمک کند.

تحریم به عنوان ابزاری برای نیل به خواسته های قدرت های بزرگ بدون استفاده از اهرم نظامی به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم و دستیابی آمریکا به موقعیتی ویژه در جهان بیشتر مورد توجه قرار گرفت. ابزاری که می خواهد دیگری را مجاب به تغییر رفتار کند هرچند در مواردی نیز تحریم به عنوان راه حل تغییر رژیم های سیاسی استفاده شده است. اقتصاد قدرتمند ایالات متحده موجب شد تا دلار فصل و خطاب تجارت جهانی شود و از همین مسیر فرصت اعمال تحریم برای واشنگتن فراهم شد. امروزه بیشترین تحریم ها در حوزه اقتصادی صورت می گیرد که به جنگ اقتصادی شهرت یافته است. ابزارهای اقتصادی و مالی علیه یک کشور به کار گرفته می شود تا اقتصاد آن کشور تضعیف شود و در نتیجه قدرت سیاسی و نظامی و دامنه نفوذ آن کشور کاهش یابد و یا موجب شود در سیاست ها و رفتارهای حاکم بر کشور مورد نظر تغییرات بنیادین صورت گیرد.

نخستین تحریم ایران در دوران معاصر

نخستین تحریم جامع سراسری ایران در دوران معاصر، تحریم دولت انگلستان به منظور واکنش در برابر انتخاب دکتر محمد مصدق به نخست وزیری بود که هدف ملی شدن صنعت نفت را دنبال می کرد. انگلستان می خواست که با استفاده از ابزار تحریم و فشار اقتصادی ایران را که تنها درآمد آن منابع حاصل از فروش نفت بود از جریان ملی سازی صنعت نفت منصرف کند اما دولت مصدق عقب نشینی نکرد هرچند این ماجرا در نهایت به بهای سقوط دولتش تمام شد. با این حال سرنوشت ایران با تحریم های اقتصادی بعد از انقلاب اسلامی گره خورد.

پس از انقلاب اسلامی تحریم ها علیه ایران را می توان به چند دوره زمانی اصلی طبقه بندی نمود. در این بخش اولین نقطه آغاز تحریم ها دلایل و ادامه آن را بررسی می کنیم.

دوران گروگان گیری

در تاریخ 13 آبان سال 1357 (4 نوامبر 1979) در عرض سه ساعت سفارت امریکا به تصرف تعدادی از فعالان دانشجویی که خود را دانشجویان پیرو خط امام می نامیدند درآمد و با گروگان گرفتن 66 دیپلمات آمریکایی یکی از بزرگترین چالش های عرصه بین المللی شکل گرفت که 444 روز به طول انجامید.

اقدامی که هرچند به مذاق دولت موقت و مهدی بازرگانخوش نیامد و او حتی این اقدام را نقض قوانین بین المللی نامید و خواستار آزادی بی قید و شرط گروگان ها شد اما پس از سه روز به دلیل عملی نشدن خواسته اش استعفا کرد!

آیت الله هاشمی رفسنجانی درباره این رخداد گفته:«در 13 آبان 1358، من و آیت اللّه خامنه ای در مکه بودیم که خبر تصرف سفارت امریکا‏‎ ‎‏را شب هنگام، در پشت بام محل اقامتمان، هنگامی که آماده خواب می شدیم، از رادیو‏‎ ‎‏شنیدیم، تعجب کردیم، زیرا انتظار چنین حادثه ای را نداشتیم.»

ادامه دارد…

چاپ خبر