تصویب FATF پیروزی بر ترامپ یا تسلیم شدن مقابل آمریکا؟
FATF ! این چهار حرف در چند ماه گذشته در ایران حرف و حدیث کم نداشته است. تشکیل یک دو قطبی میان موافقان و مخالفان، برای تصویب پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی علیه پولشویی و تروریسم که FATF خوانده میشود. برای پیوستن به آن دولت چهار لایحه را به مجلس فرستاده که سرنوشت سه تای آن فعلا نامعلوم است و در صف شورای نگهبان یا مجمع تشخیص مصلحت قرار گرفتهاند. آخرین لایه موسوم به CFT به تازگی بعد از جنجال بسیار به تصویب رسید. درحالی که در مقابل مجلس عدهای با تعبیر یکشنبه سیاه چنین اقدامی از سوی بهارستان را به روز عزا تعبیر کردند. همه این بحث و جدلها درحالی است که امروز (جمعه) FATF اعلام کرد ایران تا کنون در دو سال اخیر از 10 درخواست تنها یک مورد را انجام داده است. این گروه هرچند تا فوریه 2019 یعنی چهار ماه دیگر به ایران مهلت داده اما در بیانیه خود با ابراز ناامیدی نسبت به اقدامات ایران از این کشور خواسته است تا در زمینه اجرای الزامات آن با جدیت بیشتری عمل کند.
خودتحریمی برای 300 شخص و نهاد داخلی!
مخالفان اما میگویند عضویت در این گروه خودتحریمی است. گفته میشود نزدیک به 300 شخص و نهاد در داخل کشور با پیوستن به این نهاد در دایره ممنوعهها قرار میگیرند. مهرداد سپه وند، مدیر گروه پژوهشی بانکداری پژوهشکده پولی و بانکی وابسته به بانک مرکزی در این باره مینویسد:« راه حل می تواند آن باشد این افراد و مجموعهها از طریق نهادهای مالی که آنها نیز مشمول تحریم ها هستند کارشان را پیش ببرند.» خبرگزاری فارس در واکنش به این راهحل مینویسد:« در واقع، این مدیر ارشد پژوهشکده وابسته به بانک مرکزی برای حل مسئله تحریم و FATF پیشنهاد می کند که نهادهای تحریمی به جای همکاری با دیگران، صرفا با خودشان همکاری کنند یعنی نهادهای رسمی کشور از جمله وزارت اطلاعات، وزارت دفاع، وزارت ارشاد، صداوسیما، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و 280 فرد و نهاد مهم دیگر باید توسط مابقی کشور تحریم شوند تا رضایت FATF جلب شود! در واقع، «خودتحریمی» استراتژی بسیار دقیق آمریکاست تا بتواند جنگ اقتصادی آمریکایی – ایرانی را به جنگ اقتصادی ایرانی – ایرانی تبدیل کند و به دست خود ایرانی ها، بخش تحریمی شامل بخش زیادی از نهادهای امنیتی و اقتصادی کشور را تحریم و تضعیف کند.» این خبرگزاری درحالی پیوستن به FATF را در مسیر استراتژی ایالات متحده قلمداد کرده که رسانههای نزدیک به دولت فرصت چهار ماهه این نهاد به ایران را پیروزی دولت روحانی بر آمریکا قلمداد میکنند چرا که معتقدند آمریکا در تلاش بوده تا FATF با رد تلاشهای ایران مانع از فرآیند پیوستن تهران به این گروه شود!
نگران کمک به حزب الله و حماس نباشید
البته موضوع تنها برسر نهادهای داخلی نیست، حزبالله لبنان و حماس و گروههایی اینچنینی که از حمایت جمهوری اسلامی ایران برخوردارند نیز چه بسا در مضیقه دریافت کمک مالی قرار گیرند. FATF به عنوان نهادی ناظر بر مسائل مالی و بانکی احتمالا چنین کمکهایی را رصد خواهد کرد. با این حال خبرآنلاین معتقد است طرح چنین مواردی بهانه دلواپسانه است و با پیوستن به FATF نیز مسیر کمک به حزبالله و حماس همچنان برقرار خواهد بود. این خبرگزاری نوشته:« یکی از ایرادات دلواپسانه ای که مطرح می شود این است که با اجرای مقررات FATF، حمایت ایران از گروه های حماس و حزب الله و … ناممکن خواهد شد. در پاسخ می توان یک مثال روشن را به عنوان رد این ادعا مطرح کرد:دولت سوریه بیشترین اتهام ها را در موضوع تروریسم دارد اما حتی یک سند وجود ندارد که FATF علیه این کشور ارائه کرده باشد. سوریه رسما اعلام کرده که طبق مقررات داخلی اش اعلام کرده سازمان های آزادی بخش را مصداق تروریسم نمی داند. این موضوع در شورای امنیت هم مطرح شده اما نتوانستند در برابر استدلال سوریه مقاومت کنند.»
تیغ تیز انتقادات
حالا خانه امید مخالفان شورای نگهبان است. آیتالله احمد جنتی درباره این لایحه گفته:« معیار و ملاک شورای نگهبان شرع مقدس و قانون است و امیدواریم که نتیجه عملکرد ما به نفع اسلام و انقلاب و تضمین کننده عزت کشور باشد.» بعید است مخالفانی که برای نمایندگان مجلس صدها پیامک هشدار آمیز و حتی تهدید به قتل دریافت کردهاند چنین مسیری را برای اعضای شورای نگهبان هم طی کنند. همانطور که بعد از تصویب نهایی برجام نیز همچنان مجلس سیبل انتقادات بوده و هست. فعلا تا نتیجه از سوی شورای نگهبان مشخص شود مخالفان همچنان مجلسی ها را هدف انتقادات تند خود قرار میدهند. در اقدامی نادر یک نماینده مجلس دو رئیس قوه در کشور را خائن نامید. جواد کریمی قدوسی نماینده مجلس در مراسمی روسای قوای مجریه و مقننه را به دلیل آنچه او تلاش برای تسلیم شدن در برابر خواست آمریکا نامید، خائن معرفی کرد. در خبری دیگر نیز نماينده ولي فقيه در استان قزوين در خطبه های نماز جمعه این شهر گفته بود، «نفوذ یک عده منافق در مجلس نگران کننده خوانده است»، با يادآوري تصويب لايحه مربوط به FATF گفته: «هفته گذشته اتفاقي در مجلس شوراي اسلامي افتاد كه دل همه مومنان و انقلابي ها را به درد آورد، اما بايد دانست كه نفوذ يك عده منافق در مجلس بسيار ناراحت كننده است»؛ اشاره او به نمایندگانی بوده که رأی موافق به تصویب FATF داده اند.
دوگانه اشتباه پیروزی یا شکست مقابل آمریکا
با تصمیم FATF برای فرصتی چهار ماهه به ایران جنجالها ادامه خواهد داشت. درحالی که مخالفان دولت معتقدند که پیوستن به این گروه نشانه تسلیم شدن دربرابر آمریکا و پیروزی واشنگتن در این مسیر است، اصلاحطلبان و دولتیها اما روایت دیگری دارند و ادامه فرآیند پیوستن را پیروزی بر آمریکای ترامپ و فراهم کردن تجارت با اروپا میدانند. اما به نظر میرسد این نگاه صفر و صدی چندان دقیق نباشد. درحالی که تحریمهای ایالات متحده در آبان ماه تشدید خواهد شد و دو بخش نفت و بانک مرکزی را هم دربرمیگیرد بودن یا نبودن در FATF آن معجزهای که موافقان در نظر دارند را در پی نخواهد داشت چرا که در اقتصاد آزاد شرکتهای خصوصی حرف اول را میزنند که به دلیل وابستگی به دلار فارغ از هرچیزی چشمشان به واشنگتن است. از سوی دیگر نپیوستن به FATF نیز گره از مشکلی نمیگشاید و چه بسا تنها مسیر فروش نفتی که احتمالا در تحریم چین و هند خرید کنند را مسدود کند. به عبارت بهتر تصویب شدن یا نشدن FATF را باید براساس شرایط کشور سنجید نه به عنوان ملاکی برای پیروزی یا شکست بر آمریکای ترامپ!